تحقیق حاضر به بررسی زوایای مناسب در مفاصل ران و زانو، مفاصل مچ پا و مچ دست، زمان صرف شده در مرحله‌ی پرش تا رهایی و ... برای اجرای موفق شوت جفت پرداخته است.

«بیومکانیک اجرای شوت جفت موفق و ناموفق بسکتبالیست‌های مرد نخبه» توسط حیدر صادقی، محمد شریعت‌زاده جنیدی، زهره برهانی کاخکی و سمیه احمدآبادی مورد تحقیق قرار گرفت.

در این تحقیق آمده است: شوت جفت یکی از امتیاز آورترین، مهمترین و کاربردی‌ترین پرتاب‌ها در بازی بسکتبال است. از همین رو یافتن عوامل موثر بر موفقیت یا عدم موفقیت آن، بسیار مورد توجه مربیان و بازیکنان این رشته است.

شش نفر از بهترین شوت‌زن‌های تیم ملی بزرگسالان و در دو پست گارد راس و فوروارد بازی می‌کردند در این تحقیق شرکت کردند. اطلاعات مربوط به اجرای شوت جفت از دو مسافت ‌25/4 متر (شوت دو امتیازی) و ‌25/6 متر (شوت سه امتیازی) از روی صفحه‌ی نیرو نسبت به تخته (روبه مرکز حلقه) جمع‌آوری شد.

فیلم شوت‌های جفت موفق و ناموفق هر بازیکن در هر دو مسافت با نرم افزار وین‌آنالیز تجزیه و تحلیل شد.

در مسافت ‌25/4 متر تنها میانگین زوایای دو مفصل ران و زانو در شوت ناموفق از شوت‌ موفق بیشتر است. همچنین با افزایش مسافت به ‌25/6 متر، میانگین زوایای تمامی مفاصل در لحظه رهایی به جز مفصل مچ پا در شوت موفق افزایش یافت.

زمان صرف شده در مرحله‌ی پرش تا رهایی در شوت موفق کمتر از شوت ناموفق است که نشان می‌دهد آزمودنی‌ها مرحله‌ی پرش تا رهایی را با سرعت بیشتری انجام دادند. اما، مرحله‌ی رهایی تا فرود در شوت موفق، در مقایسه با شوت ناموفق، مدت زمان بیشتری را به خود اختصاص داد. نتایج آزمون غیر پارامتریک ویلکاکسون در بررسی مدت زمان صرف شده در شوت موفق و ناموفق در دو حالت پرش تا رهایی و رهایی تا فرود در هر دو مسافت نشان دهنده‌ی اختلاف معنادار بین میانگین مدت زمان صرف شده در لحظه رهایی تا فرود بین شوت موفق و ناموفق با افزایش فاصله است.

در شوت دو امتیازی اختلاف بین میانگین زاویه‌ی شوت موفق و ناموفق، به ترتیب در و در شوت سه امتیازی اختلاف بین میانگین زاویه‌ی مفاصل ران و مچ پا در شوت موفق و ناموفق معنادار است. البته این دو مفصل در فاصله‌ی ‌25/4 متر نیز معنادار بودند. استفاده از آزمون رگرسیون لجستیک نشان می‌دهد که تنها زاویه‌ی مفصل ران در هر دو فاصله نقش مهمی در موفقیت و عدم موفقیت شوت جفت داشته است.

این تحقیق نشان داد: با افزایش مسافت، میانگین زوایای تمامی مفصل در لحظه‌ی رهایی، به جز مفصل مچ پا، در شوت موفق افزایش یافت.

در مفصل مچ دست میانگین زاویه‌ها در شوت موفق ‌25/167 درجه و در شوت ناموفق ‌65/159 درجه است که نشان می‌دهد میزان فلکشن بیشتر مچ دست در شوت ناموفق همراه با عدم موفقیت شوت در این فاصله بوده است. میانگین زاویه در مفصل ران آزمودنی‌ها در شوت موفق ‌62/168 درجه و در شوت ناموفق ‌41/184 درجه است که بیان می‌کند اکستنشن بیش از حد مفصل ران همراه عدم موفقیت شوت جفت بوده است. زاویه‌ی مفصل مچ پا در لحظه‌ی رهایی در شوت موفق ‌76/121 درجه و در شوت ناموفق ‌27/116 درجه است، یعنی هرچه میزان دورسی فلکشن مچ پا بیشتر شده احتمال اوت شدن توپ افزایش یافته است. در مسافت ‌25/6 متر اختلاف بین زوایای مفاصل مچ پا و ران در دو شوت موفق و ناموفق معنادار بود. در مفصل ران هر چه میزان فلکشن ران آزمودنی‌ها بیشتر بوده، همراه با عدم موفقیت شوت بوده است. در این مسافت میانگین زاویه‌ی مفصل مچ پا در شوت موفق ‌50/119 درجه و در شوت ناموفق ‌94/126 درجه است که نشان می‌دهد افزایش میزان پلانتار فلکشن مچ پا باعث عدم موفقیت شوت شده است.

استفاده از تحلیل مدل رگرسیون لجستیک در نتایج بدست آمده نشان داد تنها زاوای مفصل ران در هر دو فاصله نقش مهمی بر موفقیت شوت جفت دارد. بررسی دیاگرام‌های زاویه‌ به زاویه‌ی مفاصل به طور کلی نشان می‌دهد که فقط میانگین زوایای مفاصل باعث می‌شود در هر دو فاصله‌ی شوت ناموفق، در مقایسه با همان فاصله با شوت موفق، زوایای بازتر (اکستنشن بیشتر) عامل تعیین کننده باشند و الگوی تغییرات حرکت زاویه‌ای مفاصل در هر دو فاصله در شوت موفق و ناموفق شبیه به یکدیگر است.

با توجه به اطلاعات بدست آمده، در مسافت ‌25/4 متر تغییرات زاویه‌ی مچ دست، ران و مچ پا و در مسافت ‌25/6 متر تغییرات زاویه‌ی ران و مچ پا در دو شوت موفق و ناموفق نقش موثری بر موفقیت شوت جفت داشته‌اند. همچنین، محل قرارگیری مرکز فشار در محور y در وضعیت خمیدگی نقش موثری بر موفقیت شوت جفت سه امتیازی دارد.

متن کامل این تحقیق در نشریه کمیته ملی المپیک سال هفدهم، شماره ‌47 ـ پاییز ‌88 به چاپ رسیده است.